- Canlının değişen ortam koşullarına kalıtsal olarak uyum sağlamasına adaptasyon denir.
- Canlıların çevrelerine adapte olabilmeleri hayatta kalmalarını sağlamaktadır. Çevreye uyum sağlayan canlılar hayat mücadelesinde kendilerine avantaj sağlarken adaptasyon sağlayamayanların hayatta kalma olasılıkları çok düşüktür.
- Canlılar farklı şekillerde adaptasyon sağlayabilmektedirler. Örneğin bukalemun, rengini bulunduğu ortam göre değiştirerek hem kolay av bulabilmekte hem de düşmanlarından korunabilmektedir.
- Çöllerde yaşayan kaktüs bitkisi ise diken şeklindeki yapraklarıyla su kaybını en az düzeye indirmekte, çöl şartlarında hayatını sürdürebilmektedir.
- Adaptasyonlar kalıtsaldır ve bir sonraki nesile de aktarılmaktadır.
- Canlılarda görülen adaptasyon, canlının hayatını sürdürme şansını artıracak yönde ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla aynı çevrede bulunan canlılar benzer adaptasyonlar göstermektedir.
- Örneğin kutuplarda yaşayan canlılar açık renklidirler veya kurak bölgelerde yaşayan canlılar su kaybını azaltacak yönde adaptasyon geliştirmişlerdir.
EVRİMLE İLGİLİ GÖRÜŞLER
- Canlı türleri arasındaki farklılık ve çeşitlilik çok eski zamanlardan beri insanların dikkatini çekmiştir.
- Ancak bu çeşitliliğin nedeni açıklanamamıştır.
- Daha sonraki yıllarda yapılan araştırmalarla canlı türlerinin çeşitliliği açıklanmaya çalışılmıştır.
- Evrim zaman içinde türlerin değişimini inceleyerek açıklamaya çalışır. Bazı canlı türleri geçmişte yaşamış ve zamanla yok olmuştur.
- Canlı türlerinde görülen ve jeolojik zamandan başlayarak günümüzde de devam eden değişimler evrim olarak adlandırılmaktadır.
LAMARCK
- 19. yüzyılın başlarında evrim ile ilgili çalışmalar yapan Lamarck, canlıların zamanla değişebileceği görüşünü ileri sürmüştür.
- Lamarck'a göre; “Kullanılan organlar gelişimini sürdürerek daha etkili bir yapı kazanır.” Lamarck'ın görüşüne göre eskiden kısa boylu olan zürafa, yüksek dallardaki yapraklara uzanmak için boynunu sürekli olarak yukarı uzatıyordu. Bunun sonucunda zürafanın boynu uzadı ve ağaçların yüksek dallarındaki yapraklara kolayca uzanıp beslendi.
- Sonradan kazanılan bu özellik kromozomlara geçtiği için de nesilden nesile aktarıldı.
- Ancak Lamarck'ın bu görüşü bugün geçerliliğini kaybetmiştir.
- Örneğin Çinliler üç beş nesil boyunca çocuklarına demir ayakkabı giydirerek ayaklarının büyümesini engellemişlerdir. Fakat bu davranışlarından vazgeçtikleri an yetişmekte olan çocukların ayaklarının doğal olarak büyüdüğü görülmüştür.
DARWİN:
- Evrim ile ilgili görüş belirten ve çalışma yapanlardan birisi de Darwin’dir. Darwin beş yıl süreyle dünyayı dolaşarak gözlemler yaptı. Bulduğu fosiller sayesinde teorisini geliştirerek görüşlerini bilim dünyasıyla paylaştı.
- Her adadaki isponoz kuşlarının değişik gaga yapısına sahip olduğunu fark edince doğal koşulların her ada için farklı birer yaşam alanı oluşturduğuna karar verdi.
- Adalarda bulunan isponoz kuş türleri yaşadıkları ortama uyum sağlamış ve farklılaşmışlardı.
- Bu şekilde ortama ayak uyduran canlılar soylarını sürdürür. Ortama ayak uyduramayanlar ise yok olur. Bu uyum doğal seçilim olarak adlandırılır.
